سطح مخاطبین این مطلب:عمومی ، کاردانی و کارشناسی

كاربردهای گسترده ی كربوكسی متیل سلولز یا CMC

كربوكسی متیل سلولز یا C.M.C عبارت است از یك گرد سفید رنگ، بی بو، بدون رنگ، قابل تعلیق در آب و تحت شرایط نرمال غیر قابل تخمیر می‌باشد. از نظر خواص شیمیایی و فیزیكی مورد لزوم در محیط استفاده معمولاً از آن به جای نشاسته و مواد طبیعی محلول در آب كه نسبتاً گران‌قیمت هستند مانند آلژینات سدیم،حنزه ایرلندی، صمغ تراگاكانت و ژلاتین استفاده می‌گردد. به دلیل جهات اقتصادی آن در سالهای اخیر مورد توجه خاص قرار گرفته است و پیشرفت‌های عمده‌ای در تكنولوژی و كیفیت و كاربری این محصول صورت گرفته است. این پیشرفت‌ها امكاناتی را فراهم آورده است تا بتوان از كربوكسی متیل سلولز در كاربردهای بسیاری نظیر خوراكی، دارویی، صنایع شوینده، رنگ و رزین و رونمای ساختمان، چسب‌ها، نساجی، چاپ و تكمیل پارچه، كاشی و سرامیك، سفال و چینی، كاغذ، الكترود جوشكاری، فرش و موكت، گل حفاری چاه‌های نفت، تخته‌های چند لایه، چرم مصنوعی و مواد‌آرایشی، سموم و آفت كشها و غیره استفاده كرد.

ویژگی‌های كاربردی  C.M.C

علاوه بر غلظت بخشی، چسبندگی و ایجاد استحكام، عامل انتشار، عامل نگهدارنده آب،حفظ حالت كلوییدی، تثبیت كننده، عامل تعلیق‌ساز، امولسیون‌ساز و عامل تشكیل لایه است. به دلیل ویژگیهای متنوع، C.M.C در طیف گسترده‌ای استفاده می‌شود. این ماده به سرعت در آب سرد و گرم حل می‌شود و اساساً در مواردی كه كنترل ویسكوزیته هدف ‌باشد از این ماده استفاده می‌گردد زیرا C.M.C حتی در حضور یون كلسیم نیز ژل تشكیل نمی‌دهد. اینكه این ماده عامل كنترل ویسكوزیته است باعث شده تا از آن به عنوان غلظت‌دهنده ،تثبیت‌كننده، امولسیون‌ساز (مانند پروتئین شیر) و عامل تعلیق ساز بهره جست.

خواص فیزیكی:

1-حلالیت 2-ویسكوزیته در محلول 3-فعالیت سطحی 4-خواص ترموپلاستیكی 5-پایداری(در مقابل تخریبات بیولوژیكی، گرما، هیدرولیز و اكسیداسیون)
دلایل تكنولوژیكی برای استفاده از آن:

1. غلظت بسیار اندكی لازم است.
2. انواع گریدهای آن با ویژگی‌های سازگاریافته برای مصارف گوناگون قابل تولید می‌باشد.
3. بدون مزه و بو و بی رنگ می‌باشد.
4. نسبت به محصولات طبیعی اصلاح نیافته مقاومت بیشتری در مقابل میكروب‌ها دارد.
5. توانایی حفظ ویژگی‌ها در شرایط متغیر را داراست.
6. حلالیت بالا حتی در آب سرد دارد.
7. عامل ناروانی و غلیظ‌كننده می‌باشد.
8. توانایی ایجاد تعلیق پایدار دارد.
9. امولسیفایر،
10. تشكیل لایه محافظ،
11. بهبود ویژگی های رئولوژی(تغییر شكل ماده)،
12. جلوگیری از رشد كریستال‌ها،
13. جلوگیری از انعقاد محصولات دارای نشاسته،
14. جلوگیری از نرم و سفت شدن،
15. اصلاح ساختار و بافت،
16. حجیم‌كننده،
كاربردهای C.M.C
فقط كافیست شما نیازهای خود را با ویژگی‌های C.M.C ارتباط دهید و گرید مناسب جهت مصرف مورد نیاز خود را انتخاب كنید.
كاربردهای C.M.Cدر صنایع مختلف به شرح ذیل می‌باشد:
1-مصارف خوراكی:
ویژگی‌های كاربردی این گرید غلظت‌دهندگی، امولسیون كننده، نگهدارنده و جذب كننده آب، نگهدارنده و تثبیت‌كننده، عامل حفظ شكل و ظاهر(رئولوژی) می‌باشد، كه با داشتن این ویژگی‌ها می‌تواند به جای ژلاتین و مواد دیگر استفاده شود كه نه تنها از لحاظ اقتصادی به صرفه است بلكه باعث حفظ طعم واقعی و تازگی غذا است و مدت زمان قابل مصرف بودن ماده غذایی را بالا می‌برد و یكی از ضروری‌ترین افزودنی‌های خوراكی محسوب می‌شود كه هم اكنون به طور گسترده‌ای در بستنی با كیفیت بالا جهت مقاومت در برابر ذوب شدن، در تولید انواع شیرینی، بیسكویت و كیك، كلوچه، آب‌نبات، انواع آبمیوه و نوشیدنی‌های مایع، محصولات لبنی و گوشتی، غذاهای منجمد، ماكارونی فوری، كنسروها و كمپوتهای میوه استفاده می‌گردد و همچنین C.M.C می‌تواند برای پایداركردن و محافظت از پروتئین‌ها به وی‍ژه پروتئین سبوس مصرف شود.
2-مصارف C.M.C در مواد دارویی، آرایشی و شیمیایی
تعلیق‌ساز ذرات، ابقاء رنگ، محافظ پوست، پراكندگی یكدست، زداینده چرك و لكه، غلظت‌بخش و تثبیت كننده، روان‌ساز، یكدست‌كننده، این مواد همچنین در تولید خمیردندان به دلیل مزه و طعم و جلا دهنده بودن آن، كرم‌های دست، شامپوها، خمیر ریش‌تراش مایع، و به دلیل آب دوستی و عمل متورم كردن كاربرد وسیعی در قرص‌های دارویی دارد.
3-مصارف C.M.C در صنعت نساجی
هماهنگ كننده تار و پود، نگهدارنده و جذب كننده آب، غلظت دهنده در خمیرهای چاپ و ماده اولیه در فرایندهای مختلف تكمیل ، چسب مناسب برای الیاف و تشكیل دهنده لایه، عامل استحكام و هماهنگی به جای گرین (دانه) هماهنگ كننده تار و پود و مقاوم كننده در برابر فرسودگی بوده و پارچه‌هایی كه با الیاف نخی و كتان هستند را از لحاظ وزنی سبك می‌كند و مانع از بین رفتن و فساد آنها می‌شود. این ماده به عنوان ماده اولیه در خلال فرایند چاپ، مخصوصاً به روی پارچه‌های ابریشمی به كار می‌رود. نیز در آهار زنی نخ‌های مصنوعی كاربرد دارد.
4-مصارف C.M.C در رنگ و رزین
این ماده به عنوان عامل كنترل ویسكوزیته در رنگهای امولسیون قابل استفاده است و نیز در حركت قلم‌مو اثر مطلوبی دارد. در رنگ‌های محلول به عنوان ماده‌ای برای پر كردن منافذ در سطوح منفذدار سطح دیوار گچی و غیره قبل از استعمال رنگ و روغن به كار می‌رود. این ماده عامل حجم‌دهنده خوبی برای مواد پركننده می‌باشد. نگهدارنده و جذب كننده آب، تشكیل دهنده لایه، تعلیق‌ساز ذرات، نگهدارنده رنگ، غلظت‌دهنده، تثبیت‌كننده و یكدست‌كننده می‌باشد.
5-مصارف C.M.C در صنعت شوینده‌ها و صابون‌ها
از ویژگی‌های منحصر به فرد C.M.Cاین است كه افزایش مقدار كمی از آن به شوینده‌ها موجب معلق ماندن چرك جدا شده می‌گردد و دارای حداكثر قدرت حل كردن چرك و چربی می‌باشد. C.M.Cحدفاصل تار و پود پارچه را پر می‌كند و اجازه نمی‌دهد چرك در لابه‌لای آن جا گیرد و به اصطلاح ازچرك مردگی جلوگیری می‌كند و از همه مهمتر اینكه می‌تواند امولسیون صابون و یا محلول را غلظت داده و ساختار آن را تثبیت ‌بخشد و نیز تعلیق‌ساز ذرات و خاك بوده و به پوست آسیبی نمی‌رساند.
6-مصارف C.M.C در صنعت كاغذ‌سازی و مقوا
این ماده در پروسه كاغذسازی، مقاومت در برابر ساییدگی و یكنواختی سطح و ویژگی ضد شكنندگی، قدرت كشش و سختی كاغذ را بالا می‌برد. تشكیل دهنده لایه چسبنده، غلظت‌بخش، باعث افزایش استحكام، عامل بهبودی سطح و جلای آن بوده و نیز انعطاف سطح در برابر تاشدگی را بهبود می‌بخشد. در ساخت مقوای چین‌دار به عنوان عامل كنترل كننده ویسكوزیته، و تثبیت كننده برای خمیرهای نشاسته‌ای و چسب آن قابل استفاده می‌باشد.
7-مصارف C.M.C در صنعت كاشی و سرامیك
این ماده در صنایع كاشی‌سازی و سرامیك نوعی تثبیت‌كننده ، نگهدارنده و جذب كننده آب، تشكیل دهنده لایه، غلظت دهنده و تثبیت كننده و برای جلاها جهت بهسازی استحكام قطعه قالب شده می‌باشد و می‌تواند به عنوان غلظت‌دهنده در قالب‌های كوزه‌گری استفاده و محصولات را زیبا و بدون هیچگونه ترك و حباب و عیب می‌گرداند و قدرت چسبندگی را افزایش دهد و باعث شكل‌پذیری آسان و افزایش استحكام آن تا 2 یا 3 برابر می‌شود. افزودن این ماده قدرت پخش‌شوندگی لعاب را بهبود می‌بخشد و نیز باعث استحكام چسبندگی بین لعاب و سرامیك می‌گردد.
8- مصارف C.M.C در حفاری چاه‌های نفت
این ماده به عنوان عامل مهمی در بهبودكیفیت گل حفاری عمل می‌كند. نوع با ویسكوزیته بالای آن برای ایجاد غلظت و نوع با ویسكوزیته پایین به عنوان عاملی در كاهش ضایعات فیلتراسیون محلول حاصل حفاری نفت است. كنترل كننده اتلاف مایع، جاذب و نگهدارنده آب، عامل درزگیری دیواره چاه ، تعلیق ساز خاك و نیز غلظت‌دهنده روانی می‌باشد.
9- مصارف C.M.C در تخته‌های چند لایه
این ماده تعلیق‌ساز ذرات، باعث افزایش استحكام، غلظت‌دهنده، تثبیت‌كننده، مقاوم در برابر گرما، روان‌ساز و یكدست‌كننده می‌باشد.
10- مصارف C.M.C در الكترودهای جوشكاری
این ماده تشكیل دهنده لایه، استحكام‌بخش، غلظت‌دهنده، روان‌‌ساز و یكدست‌كننده می‌باشند.
11- مصارف C.M.C در صنایع چرم
این مواد پرپشت كننده، بهبود دهنده سطح و جلا، محافظ بافت چرم‌های مصنوعی می‌باشد.
12- مصارف C.M.C در فرش و موكت
این مواد همچنین جهت آهارزنی در صنعت فرش و موكت به كار می‌رود.
13-مصارفC.M.C در چسب
این ماده به علت خاصیت تشكیل فیلم و كشش سطحی خوب، به‌عنوان یك چسب در چسب كاغذ دیواری، چسب خمیركاغذ، چسب كاغذ سنباده،چسب چرم و غیره به كار می‌رود.
14-مصارف C.M.C در سموم و آفت‌كشها
این ماده در سموم و آفت‌كشها به عنوان عامل تعلیق‌ساز استفاده می‌شود.

گرد آورنده : سیده مریم حسینی